Х.Сүглэгмаа: Эх орон минь энэлэн шаналан минь

Дурайсан шаргал морьд ар араасаа хатирах шиг
Дундуур дүүрэн сайвар салхитай намрын өдрүүдэд
Дүнжингаравын тань цэцэгс намба суух цагаар
Дөлгөөхөн эх орон минь тандаа шүлгэн зардас илгээе

Тэнгэр аргадах ертөнцийн
Зарбирсан гар шиг Алтайгаа
Тэндээс намирах хадаг
Гучин гурван говио
Тэрлэг нь гандсан аав
Тэвэрч зүүдэлдэг ээжийгээ
Тэнд эндгүй санагалзах
Миний л гэсэн бүхнээ

Маргад эрэдэнийн салхинаас чинь
Магадалж нэгэн асуудаг шүү
Магад холын орноос
Мартсанаа тэгж санадаг шүү
Эх орон минь
Энэлэн шаналан минь

Асах галын чинь дөлөнд
Дүрэлзэж хамт байлаа
Аяс намуун голд чинь
У...

Х.Сүглэгмаа:Та хоёрынхоо дэргэд

Хорвоогийн зовлон бүхнийг
Хоёр биеэрээ хашиж
Хоорондуураа намайг ус мөрөн шиг урсгасан
Хоёр их туйл минь
Хонгор зүстэй охин үр ирлээ гэж
Хормой дороо нуугаад
Хорвоогийн бүх цэцгээр гоёж өсгөсөн
Хоёр их уул минь

Та хоёрынхоо дэргэд
Дээдийн хөх Тэнгэрийг
Дээл шиг нөмөрч
Дэргэдээс мандах нар сарыг
Чихэр шиг хүлхэж
Дэлхийг хавж дураараа урслаа

Алаг булагхан зүүднээсээ ч болов
айх бий үр минь гэж
Алгаандаа хавсарч залбирсан
Амраг хоёр сэтгэл минь
Аль байдгаа тэмтэрч өгөөд
Амиа дээр нь
Асгаж нэмэрлэсэн
Асарлагч хоёр тэнгэр минь

Та хоёрынхоо дэргэд
Үдшийн гялаанаас үүрийн цолмонг
Үүрийн цолмо...

Х.Сүглэгмаа: Нутаг

Нутгаасаа би намар орой гарсан
Нуурын минь тогорууд намайг дагаад алсуурхан ниссэн
Ичимхий охид шиг толгод зэрэглээ сэмчин дуулалдаж
Ижийн минь шар торгон хантааз шиг тал дэрвэж үлдсэн
Заг бударгана тойруулсан тойрмын ганц хайлаас
Зам тосож хүлээсэн ээжийн минь сүүдэр шиг бүүдийж
Зангирсан тоосны өнчин цэцэгс ноолсон цэцэгс
Заам задгай насанд минь гуниг дайгаад бөхөлзсөн
Алдуурсан унага шиг бодолд
Арцат хайрхан минь сүүмэлзээд
Аргалын утаат толгодод манан хургаад байх чинь
Аавын энгэр шиг уулс зүүдийг минь өвөртөлж хоноод
Ангир жаахан үрээ үгүйлж байгаа юм болов уу даа

1991 он
 ...

Х.Сүглэгмаа: Нүүдэл

Орчлон тэр чигээрээ нүүнэ
Одод сарны тухай анивалзан анивалзан дуулна
Очиж хэзээ ч үзээгүй наран зүг рүү шувууд ниснэ
Ойр байгаа бүхэн холдохын төлөө тэмцэнэ
Орчлон тэр чигээрээ нүүнэ

Уулс байрандаа мянган жил оршихгүй
Ус голдрилоороо мянган жил урсахгүй
Үргэлж тэндээ бадрагч одод гэж байхгүй
Үлгэр жаргахын хооронд л бууриа сэлгэж оддог

Үхэл гэж байхгүй
Дүрсээ солихын л төдий юм
Үнэндээ нүгэл ч гэж байхгүй
Ариусахын л төдий юм
Өнө мөнхийн зовлон, өнө мөнхийн жаргал гэж байхгүй
Өөр бусдын сэтгэл төдий юм
Өдөр гэж байхгүй, шөнө гэж байхгүй
Өнгө хувирахын л төдий юм

Аав минь ижийтэй байсан
А...

 Х.Сүглэгмаа: Амарлингуйн хөх ууланд

 

Амарлингуйн хөх ууланд суунам 

Асралтайхан аавыгаа бодож дуулнам 

Алаглан ургах цэцгэнд нь хууртаад

Ачилж золголгүй удсан байна даа

 

Эгшиглэнт хөх ууланд суунам 

Энэрэлтэйхэн ижийгээ бодож дуулнам 

Элдвийн эрээн үйлэнд хууртаад

Эргэж золголгүй удсан л байна даа

 

Бодалангийн хөх ууланд суунам

Бодлогоширон гуньж та хоёрыгоо дуулнам

Борооны, цасны мананд нь төөрөөд 

Буцаж золголгүй удсан л байна даа

 

2004 он

...

Х.Сүглэгмаа: Зэрэглээнд бичсэн шүлэг

Хайрт ах Энх Амгалангийнхаа гэгээн дурсгалд зориулав

Зэгстэй цэнхэр нуур нь
Нутагтаа байна
Зэллэж нисдэг шувууд нь
Нуурандаа л байна
Зэндмэнь тамгатай хээр нь
Адуундаа л байна
Зэрэглээ тэмтэчсэн талдаа л
Ах минь та алга

Хадтай харгиатай жим нь
Ууландаа л байна
Хархан нүдтэй хүү чинь
Харуулдаад л байна
Хамт өтлөх нөхөд чинь
Олуулаа л байна
Хайртай бүхнийхээ дэргэд л
Ах минь та алга

Хотгор гүдгэр толгод нь
Зэрэглээтээд л байна
Хол ойрын бараа
Хуураад л байна
Хонгорхон сэвлэгт охин чинь
Гүйгээд л байна
Хорвоогийн наран дор л
Ах минь та алга

Арман тарман үүлс нь
Нүүгээд л байна
Аргадаж ...

Х.Сүглэгмаа: Миний өрөө

Жин үдийн наран бүтэн дугуйлж гардаг
Жижигхэн дулаахан эх орон минь
Жил жилийн баяр гунигийг тээсэн
Жирэмсэн ижий шиг эх орон минь

Өглөө өглөөний наран
Энд л ирж үдэлнэ
Өр л зүрхний гуниг
Шувуун сүүдэр шиг арилна
Үдэш үдшийн саран
Энд л ирж жаргана
Үүдэн хоймрын амьдрал
Уужуу дүүжүү санагдана

Аянчин зочин холын олон
Амсхийгээд орж гарах
Анд нөхөд ойрын олон
Аядуу зөөлөн ирж буцах

Шартсан анд минь тээр холоос
Шаналангаа тээсээр шувуу шиг буух
Амьтан бүхэн хүрэх л гэж тэмцдэг
Арал дээрх жижигхэн эх газар минь ээ

Амьдрал мөнхөд буцалсан
Алгын чинээ өрөө минь
Амьдраад л амьдраад л суух
Арвайн чин...

Х.Сүглэгмаа: Гуйлгачин хүүгийн дэргэд унших шүлэг

Арван төгрөг өгөөч гэх юм
Алган дээр чинь гаргаад тавих
Аравт тавт алга аа дүү минь
Аялгуут сайхан дууны чинь хариуд
Амьдрал сайхаан гэх итгэлээ өгье

Улаан нүүртэй болгоныг царайчилж
Ундны мөнгө өгөөч гэх юм
Уралдаад уралдаад чам руу сарвайх
Урд хойд нь алга аа дүү минь
Уянгатай сайхан дууны чинь хариуд
Уулын орой харж явах ухаанаа чамд өгье

Гутамшиг, эр зориг бүгдийг нь бид хулгайд алдсан
Гутрах юу байх вэ миний дүү
Гудамж,талбай, энэ олны дунд
Гуйх нүүртэй нь харин чи үлдэж

Бусдын сайн сайхан бүхнийг
Булаагаад хэдийн сурчихсан наадуул чин...

Хургаагийн Сүглэгмаа: Би монголоороо бичнэ

Тэнгэрийн уужмыг
Титэмлэж бичнэ
Газрын уудмыг
Дэвсэж бичнэ
Уулынхаа өндрөөр
Тэтгэж бичнэ
Усныхаа өргөнөөр
Урсгаж бичнэ

Нар зөв эргүүлж бичнэ
Нас буянаа ивэлгэж бичнэ
Сар бүтэн тэргэлж бичнэ
Санаа заяагаа залбирч бичнэ
Тусгаар тогтнолоо
Тунхаглаж бичнэ
Туг хиураа
Асааж бичнэ
Олныхоо заяаг
Даатгаж бичнэ

Нарны алтан аргамжийг дагаж бууна
Тэнгэрээс газарт
Сарны мөнгөн саадгийг дагуулж босно
Газраас тэнгэрт
Би монголоороо бичнэ
Би монголоороо үлднэнэ

2009 Он
...

Х.Бөхманд: Чөдөр өвс хэмээх цуврал 

***
Нойр хүрэхэд
Кофены халбага
Гүйж байгаа юм шиг …

2015.08.29
Фукуока

***

Чиний тоох ч үгүй
Өшиглөсөн чулуунд
Өвдгөө шалбалах нь …

2015.08.30
Фукуока

***

Гурван хүн шил зүүгээд алхахад
Зохидоггүй нь
Би юм шиг өө …

2015.09.14
Фукуока

Өнөөдөр - хоол амтлагч
Голсон шорлогонд чинь дурлуулах гэж
Тангисын салхи
Давстай исгэрэх нь…

2015.09.14
Фукуока

***

Модон иштэй
Төмөр хөрөө
Эзнээ хараад арзайна.

2015.09.14
Фукуока

***

Зэв -
Хөрөөний нулимс юм .
Дээрэлхэх гэж шувуу дээр нь багана .

2015.09.14
Фукуока

Пиво

Намайг аваад яваач гэж
Дэрийгээд байгаа болохоор нь
Тооцоо хийчихлээ .

2015.10.15
Токио

***

Ганцаар...